tel. 67 215 37 17
tel. 67 215 37 17
Instrumenty jednoznacznie kojarzą się większości ludzi z wygrywaniem melodii, czy akompaniowaniem śpiewającemu. Czynności te są możliwe dzięki temu, że instrumenty, o których myślimy, umożliwiają nam granie dźwięków o określonej wysokości. Istnieją jednak również takie, na których nie da się zagrać melodii, a służą do innych celów. To właśnie nimi w głównej mierze zajmiemy się w tym artykule.
Na początek powiedzmy sobie, którędy właściwie przebiega linia dzieląca instrumenty na melodyczne i niemelodyczne.
Warto wspomnieć, że klasyfikacja ta dotyczy tylko instrumentów perkusyjnych. Instrumenty niemelodyczne, to takie, które służą do wybijania rytmu i ozdabiania aranżacji. Instrumenty melodyczne z kolei to te, które poza rytmem mogą być używane także do grania melodii.
Co ciekawe, instrumenty melodyczne stanowią całkiem sporą część instrumentów perkusyjnych. Niektóre z popularnych perkusjonaliów są melodyczne, choć na to na pierwszy rzut oka nie wygląda. Istnieją też instrumenty perkusyjne melodyczne, które swoim wyglądem w ogóle nie przypominają innych perkusjonaliów. O nich, między innymi, opowiemy w dalszej części tego artykułu.
Jak wspomnieliśmy wcześniej, instrumenty perkusyjne potrafią z siebie wydobyć dźwięk o jasno określonej wysokości, dzięki czemu na jednym, bądź grupie takich instrumentów można zagrać proste (w większości przypadków), lub bardziej skomplikowane melodie. Wśród tego typu instrumentów znajdziemy kilka naprawdę ciekawych.
Na pierwszy ogień coś dość szokującego. Kotły z wyglądu niewiele różnią się od bębnów, służących za podstawę perkusji. A te przecież nie służą do grania melodii, tylko do wybijania rytmu, prawda? Z kotłami sprawa wygląda nieco inaczej. Można otóż stroić je do jasno sprecyzowanej wysokości dźwięku, dzięki czemu w orkiestrze symfonicznej stanowią nie tylko jeden z instrumentów rytmicznych, ale wspierają też melodię.
Kotły zbudowane są najczęściej z miskowatego korpusu, wykonanego z miedzi, lub z włókna szklanego, bądź aluminium, naciągu rozciągniętego na obręczy, przykrytego kontrobręczą, oraz śrub strojeniowych. Regulując zaciskanie śrub, można wpływać na wysokość dźwięku wydobywającego się z kotła.
Strojenie każdej śruby z osobna jest jednak procesem dość czasochłonnym, dlatego już pod koniec XIX wieku opracowano mechanizm pozwalający na regulację wszystkich śrub jednocześnie. W nowoczesnych kotłach, do przestrajania wysokości dźwięku w trakcie grania służy pedał, którego odpowiednie naciśnięcie zmienia napięcie membrany. Od głębokości wciśnięcia zależy zatem wysokość uzyskanego dźwięku.
Najpopularniejszy melodyczny instrument perkusyjny, bardzo często mylnie nazywany cymbałkami. Cymbały bowiem są instrumentem strunowym, a nie idiofonem (idiofony to instrumenty, w których źródłem dźwięku jest drgające sprężyste ciało stałe, takie jak płytka, czy sztabka).
Dzwonki to instrument, w którym metalowe płytki po uderzeniu wydobywają z siebie dźwięk o odpowiedniej wysokości. Płytki są ustawione w podobny sposób jak klawiatura pianina, dzięki czemu osoby umiejące grać na instrumentach klawiszowych nie będą miały problemu z zagraniem prostej melodii już podczas pierwszego kontaktu z tym instrumentem.
Dzwonki chętnie są używane w muzyce popularnej. Korzystają z nich często zespoły z nurtu muzyki indie folkowej, a do najbardziej znanych utworów, w których dzwonki odgrywały dużą rolę, należy „Little Wing” Jimmiego Hendricksa, czy „Tabular bells” Mike’a Oldfielda.
Któż nie zna „Tańca wieszczki cukrowej” z baletu „Dziadek do orzechów” Piotra Czajkowskiego? Jeden z najpopularniejszych utworów muzyki klasycznej został napisany właśnie na perkusyjną czelestę.
Sam instrument wyglądem bardzo przypomina pianino. Zamiast drgających strun, za dźwięk odpowiadają jednak płytki, w które uderzają młoteczki, oraz znajdujące się za nimi rezonatory.
Czelesta praktycznie nie jest używana jako instrument solowy, używa się jej praktycznie tylko jako elementu orkiestry symfonicznej. Nie ma szkół kształcących osoby grające na czeleście, jednak ze względu na spore podobieństwa, z łatwością mogą na niej grać pianiści.
Na koniec chyba najbardziej szalony instrument z tego zestawienia, plasujący się również w ścisłej czołówce największych instrumentów na świecie.
Carillon składa się z… dzwonów wieżowych i mechanizmu z klawiaturą, dzięki któremu można na nich grać. Standardowy carillon musi mieć przynajmniej 47 dzwonów, stąd jest to instrument niezwykle rzadki. W Polsce można znaleźć tylko trzy carillony koncertowe. Wszystkie znajdują się w Gdańsku.
Instrumenty posiadające poniżej 23 dzwonów bądź grające tylko w trybie automatycznym są nazywane kurantami. Na tę chwilę w Polsce posłuchać można kurantów w kilkunastu miejscach.
Pokazaliśmy już kilka ciekawych instrumentów melodycznych, nie należą one jednak do najpopularniejszych przedstawicieli grupy instrumentów perkusyjnych. Poniżej przedstawimy więc kilka najpopularniejszych instrumentów niemelodycznych.
Zadaniem całego zestawu perkusyjnego jest nadawanie rytmu i ubogacanie aranżacji w danym utworze. Dlatego też umieściliśmy go tutaj jako jeden instrument, chociaż w jego skład (w standardowej sytuacji) wchodzi bęben centralny (zwany też bębnem basowym albo centralą), werbel, tomy, hi-hat, ride, crash i inne rodzaje talerzy perkusyjnych.
Co ciekawe, do zapisu partii perkusyjnych używa się zwykłych nut, jednak ich rozmieszczenie na pięciolinii nie informuje o wysokości danego dźwięku, a o elemencie perkusyjnym, na którym należy go zagrać.
Instrument znany wszystkim już od przedszkola, a ludzkości od średniowiecza. Jest zbudowany z drewnianej bądź metalowej obręczy, wewnątrz której znajdują się metalowe blaszki. W niektórych odmianach po jednej stronie na obręczy naciągnięta jest skóra, która stanowi dodatkowy element brzmieniowy.
Na tamburynie, mimo jego prostoty, można grać na wiele sposobów. Do najpopularniejszych należy potrząsanie nim bądź uderzanie o dłoń, trzymając instrument w drugiej ręce, oraz uderzanie w niego pałką, podczas gdy sam tamburyn jest przymocowany do statywu i stanowi dodatkowy element zestawu perkusyjnego.
Na koniec najczęściej wyśmiewany z instrumentów perkusyjnych, czyli trójkąt. Zbudowany jest on z wygiętego w kształt trójkąta metalowego pręta. Gra się na nim, uderzając metalową pałeczką. W zależności od potrzeb używa się trójkątów różnej wielkości, czy zbudowanych z różnych materiałów. Istnieje także kilka technik gry, m.in. wibrato, które uzyskuje się poprzez ruchy dłoni trzymającej pałeczkę, już po uderzeniu w instrument.
Zwykle instrument ten jest częścią zestawu perkusjonalisty bądź muzyka w orkiestrze symfonicznej i stanowi jedynie jeden z wielu elementów używanych przez nich podczas koncertu.
